In Museo Thyssen in Madrid kocht ik een het boek Shape of Light, de catalogus van de gelijknamige expositie in Tate Modern in Londen. De ondertitel luidt 100 Years of Photograhy and Abstract Art. Het boek lat zien dat er in de vorige eeuw behoorlijk wat abstracte fotografie gemaakt en getoond is.

Tegenwoordig wordt er vooral representatieve fotografie getoond, herkenbare zaken. Het doet me goed in dit boek veel niet verwijzende foto’s te zien.  Texturen, patronen, licht. Ik vind dat boeiender, uitdagender, verrassender.  Foto’s met of zonder camera gemaakt. De eerste jaren in zwart-wit, later ook in kleur.

The main instrument of the photographic process is not the camera but the photosensitive layer. Lázlo Moholy-Nagy.

immanentie, er is geen hoger ‘iets’ buiten de werkelijkheid. Alles is IN God or Nature. In Nature dus, die door Spinoza logischerwijs gelijkgesteld wordt aan God. Alles is binnen Natuur. Er is dan ook niets geschapen, allles is binnen Natuur er er kan geen externe schepper bestaan.
Immanence: a life, is de de laatste tekst van Deleuze.

dat Deleuze een boek over Spinoza vooraf laat gaan door een citaat uit De Fixer van Malamud is niet vreemd. Spinoza is immers in Deleuze’s visie meer een filosoof voor het ‘gewone volk’ dab voo filosofen. Het begrip van Jakov Blok voor Spinoza is van even groot belang als van beroeps filosofen die Spinoza tientallen jaren bestuderen. En al begrijpt de fixer veel niet, hij weet en voelt dat hij vast  moet houden aan zijn onschuld t.a.v. de valse beschuldigingen. Dat is zijn vrijheid.
Jakov heeft vanaf het begin geen enkele kans om vrij te komen. De spanning draait dan ook alleen om het feit of hij een ‘bekentenis’ zal afleggen. Of hij zichzelf zal verraden.

de biologisch, chemisch, elektrische computer. Niet binair. Wel rijk in verbindingen, dataopslag en ontsluiting.
Maar hoe realiseer, vorm je zoiets? Zelf kan ik het alleen verbeelden en wel op een vage wijze. Associaties de alleen voor mij werken omdat ze refereren aan mijn denken.
Er is een verbinding tussen mijn denken en mijn beelden.

Op de laatste dag van mijn Spaanse vakantie kwam ik in Madrid een foto van Gilbert en George tegen op een wc-deur!

Met Spinoza practical philosophy geeft Deleuze niet alleen een goede inleiding in het denken van Spinoza maar ook in zijn eigen denken.
Het concept van de gemeenschappelijke begrippen (common notions) is volgens hem de reden dat Spinoza stopte met de Verhandeling over het verstand om te beginnen aan de Ethica.
Het slot van de Ethica roept een aantal vragen op die Spinoza waarschijnlijk zou aanpakken in en volgende verhandeling die er door zijn dood niet kwam.
Daar begint het denken van Deleuze. Zijn lichaam zonder organen en andere concepten.
Een gemeenschappelijk vlak van immanentie.

Even interessant is Deleuze’s opmerking over het tekortschieten van de geometrische methode tegenover de fysisch-chemische en biologische benadering. Dat is ook mijn kritiek op de kunstmatige intelligentie gebaseerd op digitale techniek.

Ons denken is elektro-chemisch.
En het gebeurt   perse in verhouding tot. Tot eerder denken, tot anderen, tot onze omgeving, tot.