horizontaal

De substantie drukt zich neutraal en onmiddellijk uit in alle modi. Van een kwalitatieve hiërarchie van zijnsgraden, van wezens die meer ‘volmaakt’ zijn naarmate zij dichter bij hun goddelijke oorsprong staan, is hier geen sprake. Met anderen woorden: Spinoza’s ontologie is niet verticaal maar horizontaal.
Wiep van Bunge, Spinoza Compendium p.99

horizontaal is elfletterig

assemblage van mythen

Bij McKenzie Wark kwam ik Yves Citton tegen. Bij Citton Eric Kluitenberg die weer meewerkte aan tijdschrift open waarvan ik een aantal nummers heb. Vervolgens bestelde ik het nummer Hybrid Space waar Citton en Kluitenberg aan meewerkten.

open was/is een uitgave van SKOR, Stichting Kunst in de Openbare Ruimte. De openbare ruimte is dan ook het hoofdthema van het tijdschrift, waarbij telkens weer moet worden gedefinieerd wat openbare ruimte is, hoe dat ervaren kan worden. En ook hoe dat teruggewonnen kan worden want in het neo-liberale tijdperk is de openbare ruimte commerciële ruimte geworden, exploitatieruimte voor Big Money en Big Tech.

Het mooie van Citton is dat hij voortdenkt op Spinoza en Deleuze/Guattari. Met name Spinoza’s affectenleer. Zo schrijft hij o.a. dat we rechtse mythes (aka fake news) niet kunnen bestrijden met feiten maar wel met sociale mythen. En hier is natuurlijk een rol voor de kunsten, het vertellen van mooie onware verhalen aldus Oscar Wilde.

denken is positief

Voor Deleuze is denken het belangrijkst in filosofie en denken is persé positief. Ook daarin staat hij in de traditie van Spinoza. Het positieve maakt het krachtig. We kunnen een toekomst denken, we moeten een toekomst denken.

ADEM

Het woord adem kwam op door het beslagen raam effect bij een hoge dust&scratches. Ik associeerde het met ADEM of ASEM, maar in eerste instantie ging het om BESLAAN. Beslaan maakt iets niet ondoorzichtig, zoals Wiktionary beweert,  maar semi-doorzichtig. Het vervaagt, maakt minder scherp.
En wat is dit beslaan, deze onscherpte, adem op een venster. Waarachter golven, sporen. Een ondefinieerbare aanwezigheid.

Het IK wordt overschat. Het IK is romantisch en voor veel mensen is het het belangrijkst. Maar of het bestaat is al de vraag. En het belang wordt overschat. Er zijn soms persoonlijkheden als Spinoza en Einstein maar ook zij zijn onderdeel van een (werk)gemeenschap, tijd, cultuur. Mensen die hun talent weten te gebruiken.
Ons bestaan, onze cultuur is een romantisch verzinsel, een schijn. Wij verschillen minder van mieren dan ons lief is.
Wij zijn, wij als onderdeel van Natuur, nietig onderdeel van de eeuwigheid. Daarmee zijn we klein en groot. En in de korte tijdspanne van ons leven kunnen we er het beste van maken.

De zuivere immanentie van Deleuze, die zich baseert op Spinoza, maakt zich vrij van de romantiek, vrij van ijdelheid; het accepteert een Leven.

///

Er is niets buiten de werkelijkheid, de immanentie. Er zijn wel virtualiteiten, mogelijkheden. Maar alle leven speelt zich af op het immanentievlak. Het immanentievlak is waar de Natuur van Spinoza zich manifesteert.

 

Duitse romantiek

‘De Duitse filosofie als geheel – Leibniz, Kant, Hegel, Schopenhauer, om de groten te noemen – is het meest drastische soort romantiek en heimwee dat tot dus ver heeft bestaan: het verlangen naar het beste wat er ooit was. [de Griekse wereld]
Nietzsche, Nagelaten fragmenten deel 5, pagina 537

Ergens anders in de nagelaten fragmenten kom ik een sneer over Spinoza tegen over ‘de huichelarij van de overwinning op de affecten’. Daar toont zich het grote manco van Nietzsche: hij is ook een romantische Duitser. Hij laat zich teveel leiden door de affecten en is zo slaaf! Nietzsche had Spinoza beter moeten lezen. Niet sneren maar leren.

leven naar de geest

Een door de ratio gestuurd leven, leven met verstand. Je niet mee laten slepen door gevoelens. Ja, gevoelens zijn er en hebben soms ook een stimulerende energie. Maar over het algemeen is leven geleid door gevoel slavernij. En het is vaak destructief. Zeker nu het gevoel tot meer consumptie leidt. Het gevoel vooral op het ik gericht is. Gevoel een vorm van verdwazing (geworden) is.
Leven naar de geest, in de zin van Spinoza, streven naar groter inzicht. Onderkennen dat we (er is geen ik) onderdeel zijn van Natuur (of god) en van daaruit liefde en respect hebben voor Natuur en Leven. Waarbij Leven veel meer is dan die paar jaar dat we ademen.
Ontwikkelen en liefhebben, dat is leven naar de geest.

Essentie

The common notions are more biological than mathematical.
De common notions (algemene begrippen) zijn het gezichtspunt waaruit de Ethica geschreven is. De common notions vormen de overgang van de tweede naar de derde soort van kennis, we gaan voorbij het verstand en komen in het intuïtieve intellekt als systeem van essentiële waarheden of bewustzijn.

We ervaren de essentie.

relations

One may pass from one body to another, however different, simply by changing the relation between its ultimate parts. For its is only relations that change in the universe as a whole, whose parts remain the same.

Gilles Deleuze – Expressionism in Philosophy: Spinoza

Why Spinoza never completed the Treatise on the Intellect

We may suppose, then, that the discovery of the common notions occurs precisely at the end of the edited part of the Treatise, and at the beginning of the writing of the Ethics: in about 1661 – 1662. But why would this discovery have forced Spinoza to abandon the already-existing version of the Treatise? The explanation is that the common notions emerge at a time when they cannot fulfil their functions or develop their consequences. They are discovered too late relative to the text of the Treatise. They would have to establish a new point of departure for philosophy; but the point of departure has already ben set in geometric ideas.
They would have to determine an adequate mode of knowledge of what exists, and show how one passes from this mode of knowledge to the ultimate mode, knowledge of essences. But because the modes of knowledge have already been defined in the Treatise, there is no place left for the common notions or for the series of fixed and eternal things, which are thus shifted over to the ultimate mode of knowledge, with the knowledge of essences. In short, in order to give the common notions their place and function, it would have been necessary for Spinoza to rewrite the entire Treatise. It is not only that they invalidate the finished part, but they would have modified it. Spinoza prefers to write the Ethics form the perspective of the common notions, although it means postponing a new treatise that would have focussed on the practical problems that are merely outlined at the end of the Ethics, concerning the origin, the formation, and the series of these common notions, along with the corresponding experiment.
Deleuze – Spinoza: Practical Philosophy, p. 120 – 121

common notions

Let us consider, then, the way in which one passes from the second kind [of knowledge] to the third. In the Ethics, everything becomes clear in this regard: the second and third kind of knowledge are systems of adequate ideas, but very different from one another. Ideas of the third kind are ideas of essences, inner essences of substance constituted by the attributes, and singular essences of modes involved in the attributes; and the third kind goes from essence to essence.
Deleuze – Spinoza: Practical Philosophy, p. 117

The common notions are more biological than mathematical.
De common notions (algemene begrippen) zijn  het gezichtspunt waaruit de Ethica geschreven is. De common notions vormen de overgang van de tweede naar de derde soort van kennis, we gaan voorbij het verstand en komen in het intuïtieve intellekt als systeem van essentiële waarheden of bewustzijn.

We ervaren de essentie.

silencio

de mensheid zou veel gelukkiger zijn als de mens net zo gemakkelijk zou kunnen zwijgen als spreken
Spinoza, Ethica III, stelling 2, commentaar

Affirmative Critical Theory

ja er zijn genoeg redenen om somber te zijn en een negatieve visie te hebben. Maar als je daaraan toegeeft, er in meegaat, ben je slachtoffer, slaaf. Van je eigen emoties en van (rechtse) anti-intellectualistische tendensen in de maatschappij(en). In navolging van Spinoza en Deleuze moeten we samen met Braidotti nieuwe (vlucht)wegen denken.
Niet het neo-primitivisme van Badou en Zizek maar een affirmatief kritisch denken. En dat denken delen.

Weten vs denken

Wetenschap versus filosofie, zowel Ortega y Gasset als Foucault wezen er op dat in de tweede helft van de 19e eeuw (F. noemt Fichte en Hegel) het weten de filosofie overheerste.
Wat wij kunnen weten is zeer beperkt, dat mag het denken niet overheersen, afknellen. Dit gebeurt NU juist wel, de filosofie. het denken wordt wederom geacht de nuttige wetenschap te steunen. Daaraan willen neo-Spinozisten (die ook neo-Deleuzianen zijn) ontkomen.

Humanities

Meer dan ooit hebben we de humanities, geesteswetenschappen, nodig. Filosofie voorop. Denken. Verhalen. We, als mensen, moeten ons opnieuw positioneren, ten opzichte van elkaar en onze omgeving. Ten opzichte van techniek en een veranderend klimaat. En ook hoe met elkaar om te gaan. Delen, ruimte, bronnen, wensen, middelen, veiligheid.
We hebben verhalen nodig over mogelijkheden, wat kan, welke kanten we op kunnen. Positieve energie. Vooruit.
Er is momenteel juist veel nostalgie, terug naar wat nooit geweest is. Niet alleen kunnen we niet terug, we willen het ook niet.
We willen uitzicht. Alles wordt niet slechter, doemdenken is niet nodig. Kennis en inzicht delen.
Dat is ook wat Eef doet met zijn plannen voor het buitengebied van Brummen, met gebruik van nieuwe techniek, kennis en inzichten onze leefomgeving een nieuwe kans geven.
Politici wentelen nu elke crisis af op de minder machtigen, de minder rijken, dát is de voedingsbodem voor nieuw fascisme.

Het opwaartse denken, een nieuwe opbouwende denkwijze, een 21e eeuws Spinozisme. Een creatieve, scheppende denkwijze.

Scroll to Top