fotografen hebben altijd een bijzondere positie gehad in de kunst. Hun medium kan benut voor voor kunst, registratie, documentatie en een combinatie hiervan. Tegenwoordig zijn er veel fotografen die zowel reportagewerk doen als vrij werk. En vanzelfsprekend raken ze deze hokjes snel zat. Het werk van Josephine Meckseper dat het MOMA momenteel toont maakt vrij gebruik van hedendaagse beeldtaal zoals we die o.a. in de mode tegenkomen. Ze gebruikt dit o.a. om installaties mee te bouwen en om onze blik te veranderen. Ook gebruikt ze in het werk dat het MOMA toont postordercatalogi en sampelt zo werk van andere fotografen.
Gisteren was ik in Smart Project Space alwaar ik de expositie Usable Past, Concerned Forgettings bezocht. Kunst die ergens over gaat, iets wil zeggen. En ongetwijfeld ook vragen op wil roepen. Ik zag o.ao. een documentaire over rassenmythen in Rwanda. Waarom toont men een documentaire in een kunstinstelling? Wat maakt deze documentaire kunst? Zijn alle documentaires kunst? Moet een kunstinstelling zich beperken tot kunst? Kunst = beeldende kunst? Nee.
Het CCCB in Barcelona maakt al jaren exposities waarin ‘oude kunst’, documentaires, fotografie, gebruiksvoorwerpen en hedendaagse kunst gecombineerd worden. Er worden thema’s belicht mbv verschillende media. In de praktijk levert dit vaak spannende boeiende mooie exposities op en is de CCCB één van mijn favoriete expositiecentra geworden.
Waarmee ik in dit stukje iig één vraag beantwoord: documentaires passen prima in kunstexposities. Rest nog een hele rij vragen die ik tzt in dit blog wil beantwoorden.
[een dag later komt de nieuwe bidoun binnen en lees ik dat documentair materiaal zelfs moet in een kunsttentoonstelling dezer dagen]
En een paar weken later bezoek ik de expositie As Occasions van Wendelien van Oldenborgh in Tent, Rotterdam. Daar heeft men flink uitgepakt en de tent helemaal heringericht om ruimte’s te creëren waarin video’s vertoond worden. Het zijn registraties van gesprekken, optredens, vertellers enz. En hier werkt het voor mij niet. Youtube in een expositieruimte? Zelfs dat zou oké zijn: om een aantal uit de ontelbare hoeveelheid films te lichten. Waarom de films van van Oldenburg in Tent vertoont wordt ontgaat me echter.
Is iets alleen kunst als een kunstenaar het zo bedoeld heeft? Nee, de bovenstaande foto toont dat dit niet zo is. Dit is kunst met een sterk concept en beeld. Vanuit de facilitator/opdrachtgever is het chique: “we zouden hier reclame kunnen hangen, maar wensen die schreeuwerigheid niet”.
Ik kan als toeschouwer bepalen dat het kunst is. Emancipeerde (en bevrijdde) Duchamp ooit de kunstenaar met zijn fameuze urinoir, inmiddels is ook de kunstkijker geëmancipeerd (en bevrijd). We hebben niet persé kunstenaars nodig voor kunst.
In haar boek The life of the mind beschrijft Hannah Arend het onderscheid tussen redeneren en denken. (Gezondverstandig-) redeneren is wat onze hersens doen om te overleven, denken is niet doelgericht, het is een vrije geestesactiviteit. Een soort gelijk onderscheid maakt ze in haar boek The human condition tussen arbeid en werk. Arbeid dient ter voorziening in ons levensonderhoud, werk ter zelfrealisatie.
Zoals veel beroepen kent het kunstenaarschap zowel arbeid als werk en zowel redeneren en denken. In het denken kunnen nieuwe ideeën ontstaan, om het te verbeelden moet er vooral weer geredeneerd worden.
Het creatieve proces gaat altijd door, dag en nacht, voortdurend wordt er waargenomen, dagacht, gecombineerd, gepland, verbanden gelegd, zaken opgesplitst. En tegelijkertijd is dit alles doelloos, kunst is immers nutvrij?
