ja er zijn genoeg redenen om somber te zijn en een negatieve visie te hebben. Maar als je daaraan toegeeft, er in meegaat, ben je slachtoffer, slaaf. Van je eigen emoties en van (rechtse) anti-intellectualistische tendensen in de maatschappij(en). In navolging van Spinoza en Deleuze moeten we samen met Braidotti nieuwe (vlucht)wegen denken.
Niet het neo-primitivisme van Badou en Zizek maar een affirmatief kritisch denken. En dat denken delen.
is wat ik beoog. Als ik in een nieuw boek van Rosi Braidotti, Posthuman knowledge, begin sta ik al na de inleiding met spray en camera in de hand.
Ik moet daarom ook duiddelijker zijn, dit niet verbergen. Titels kan een manier om te duiden zijn, en trefwoorden zoals ik ze ook op deze website gebruik.
‘Ik lees geen romans/literatuur meer, ik lees non-fictie, wetenschappelijke boeken’ Ik hoor dit regelmatig. Als ik ‘Verschil en herhaling’ van Deleuze les besef ik hoe belangrijke literatuur is. Dat goede literatuur de (enige) manier is om het leven te onderzoeken, te beschrijven. Dat het een levende, menselijke vorm van kennis- en inzichtvorming is.
Hölderlin, Nietzsche, Deleuze, het is een denken, en filosofie die zich met literatuur verbonden weet. Ze leunt er tegen aan en ondersteunt het.
-05-02-2019-
Is Charlus de werkelijke hoofdpersoon van Op zoek of het drietal Albertine, Charlus, Marcel? De verteller is a body without organs, deze verteller met zijn geheugen heeft Charlus en Albertine nodig als organen. In het drietal vindt hij zichzelf, kan hij zichzelf uitdrukken. De schrijver zoekt geen verloren tijd, hij zoekt zichzelf, hij laat zichzelf vormen in deze literaire zoektocht en nodigt ons uit dit ook te doen.
Als Deleuze schrijft over het werk van een ander verduidelijkt dat tegelijkertijd dat werk als zijn eigen werk. Misschien was kunst voor Deleuze hoger en belangrijker dan filosofie, al kon hij als filosoof kunst begrijpen en nadert zijn schrijven kunst. Misschien is, zeker in de eerste twee werken met Guattari, een deel van zijn werk een samengaan van kunst en filosofie. Deleuze vond de logica van Witgenstein de dood voor de filosofie. Zelf ging hij voort op Nietzsche, ook een kunstenaar filosoof.
Had David F Wallace een goede filosoof kunnen zijn? Of besefte hij dat zijn logische filosofie niet vruchtbaar was? Dat de literatuur hem meer vrijheid gaf. Een vrijheid die Deleuze wel vond in zijn visie op filosofie. Misschien is de logica zelfs geen filosofie, het is een redeneren, geen denken.
– Gilles Deleuze, immanence: a life –
Walid Raad toont virtuals in zijn expositie in het Stedelijk. Een eigen persoonlijke geschiedschrijving, ervaring. Hij ziet, herinnert en verbeeldt gebeurtenissen die verzonnen zijn, althans niet waar zijn. Maar wat is waar en verzonnen? Geschiedenis is per definitie gecreëerd. De beelden van de oorlogen in Beiroet die op tv getoond werden waren niet perse meer waar dan de beelden van Raad. De zaalteksten zijn een belangrijk onderdeel van de expositie, ze vergroten voor mij het verzonnen karakter van de beelden.
Bij het tweede werk dat ik zag begon ik te lachen, al bij het lezen van de tekst en nogmaals toen ik de eerste afbeelding zag. Ook de humor draagt bij aan de kwaliteit van het werk, de kracht van het werk.
Oorlog gezien door de kleine Walid of zijn vader is waarschijnlijk reëler dan die gezien door politici of door ons middels nieuws-media.
Bij deze expositie helpt het ook dat Raad sterke, mooie beelden maakt.
Er was veel film, geluid en ruimtelijk werk. Vaak vanuit een onderzoekende houding. In de hoofdexposities in Giardini en Arsenale was een behoorlijk grote samenhang, meer dan eerder edities die ik bezocht en ook meer dan de recensenten die ik tot nu toe las door hadden. Er is veel aandacht van kunstenaars voor actuele thema’s als gender, racisme, sekse ongelijkheid en het leefmilieu. Bij de een is dat letterlijker verbeeld dan bij de ander. Bij Suki Seokyeong Kang lijken deze thema niet te spelen maar bijvoorbeeld haar verbeelding van haar oma levert een sterk beeld dat goed binnen het geheel past. Stil, abstract werk als van haar trekt wel minder aandacht dan meer ‘spectaculair’ werk.
Ook bij kunst kijken volgt het grote publiek liefst gebaande paden en spektakel. Vermaak scoort beter dan introspectie. Zo zij het, in de exposities werd beide geboden.
Ook nu was de presentatie in de Arsenale beter dan in het centrale paviljoen van de Giardini. De white cube is niet meer de beste presentatieruimte.
ook in tekst gaat het om nieuwe oorspronkelijke vormen, klanken.
De teksten van gevangenen in de installatie van Shilpa Gupta in de Biënnale. De boeken van James Joyce; de werelden en verbindingen die Thomas Pynchon oproept; de unieke klank van het Engels van Virginia Woolf. De zoektocht van David F. Wallace. TEKST
de nomade is de betere mens, de menselijker mens. De grondgebonden mens, die zich als grondbezitter gedraagt, is de ontspoorde mens. Hij is gestrand en kan enkel nog zijn leefomgeving vernietigen in de waan zelf te overleven.
De nomade beweegt. Met de seizoenen, de andere dieren en planeten. Hij draagt zijn huis en cultuur mee. Zij is cultureler en menselijker. De gestrande mens is een ontmenste mens.
De nomadische mens hoeft volgens Deleuze niet perse van plek te veranderen, men kan ook nomade zijn met vaste woonplaats. Reizen kan men in het hoofd, vluchtlijnen creëren, bewegen. En het gaat om het besef dat men geen grond kan bezitten, dat we het delen met andere mensen, dieren, planten, objecten. Dat de grond, aarde, zelf onderdeel van Natuur is en een eigen autonomie heeft.
Wetenschap versus filosofie, zowel Ortega y Gasset als Foucault wezen er op dat in de tweede helft van de 19e eeuw (F. noemt Fichte en Hegel) het weten de filosofie overheerste.
Wat wij kunnen weten is zeer beperkt, dat mag het denken niet overheersen, afknellen. Dit gebeurt NU juist wel, de filosofie. het denken wordt wederom geacht de nuttige wetenschap te steunen. Daaraan willen neo-Spinozisten (die ook neo-Deleuzianen zijn) ontkomen.
