Kunst hoort raadselachtig en vreemd te zijn.
Je hoeft niet te weten wat je ziet.
Bedacht ik tijdens het lezen over musea en vermaak in De Witte Raaf. En ook tijdens het invullen van een enquête na een bezoek aan de Fiona Tan expo in het Rijksmuseum waarin gevraagd werd of ik mij vermaakt had. Hoezo vermaakt??
‘The Baroque artists know well that hallucination does not feign presence, but that precense is hallucinatory.’
Deleuze, The Fold p.125
‘The soul and the body can always be truly distinguished, but inseparability traces a coming and going between one level and the other. My unique monad has a body; the part of this body have crowds of monads; each of this monad has a body …’
Deleuze, The Fold p. 108
‘We have seen that the world was an infinity of conversing series, capable of being extended into each other, around unique points. Thus every individual, every individual monad expresses the same world in its totality although it only clearly expresses a part of this world, a series or even a finite sequence.
Deleuze, The Fold p. 60
Leven is wonderbaarlijk en kunst laat ons dat soms ervaren.
Leven is ook geweldig (zelfs nu voor sommigen).
Bedacht ik terwijl ik naar Janine’s Room keek in Fiona Tan’s expositie Monomania in het Rijksmuseum.
Die tweede zin drukt een gevoel uit bij de beelden van een studeer/werkkamer en in algemene zin ís het ook zo ook al probeert de consumens zoveel mogelijk leven te vernietigen. De consumens is een levensvorm die haar angst poogt te maskeren middels consumptie en dit uit middels haat. Er zijn ook nog mensen die leven in een studeer/werkkamer en mensen die dat vastleggen en delen.
‘Folds are in the soul and authentically exist only in the soul. That is already true for “innate ideas”: they are pure virtualities, pure powers whose act consists in habitus or arrangements (folds) in the soul, and whose completed acts consists of an inner action of the soul9 an internal deployment). But this is no less true for the world: the whole world is only a virtuality that currently exists only in the folds of the soul which convey it, the soul implementing inner pleats through which it endows itself with a representation of the enclosed world. We are moving from inflection to inclusion in a subject, as if from the virtual to the real, inflection defining the fold, but inclusion defining the soul or the subject, that is, what envelopes the fold, its final cause and it completed act.’
Deleuze, The Fold p. 23
“Het lijkt eerder alsof Spinoza geen stijl heeft, hij die in de Ethica een zeer schools Latijn gebruikt. Maar we moeten oppassen voor degenen van wie gezegd wordt dat ‘ze geen stijl hebben’. Proust merkte al op dat zij vaak de grootste stilisten zijn. De Ethica doet zich voor als een continue stroom van definities, proposities, demonstraties en corollaria, waarin men een buitengewone ontwikkeling van het concept herkent. Het is een onstuitbare stroom, ononderbroken, en van een overweldigende sereniteit. Maar tegelijkertijd duiken ‘incidenten’ op onder de naam van scholiën, discontinu, autonoom, die naar elkaar verwijzen, met geweld te werk gaan en een gebroken vulkanische keten vormen: alle passies dreigen, in een oorlog van blijdschap tegen de triestheid. Het lijkt wel of die scholiën worden opgenomen in de algemene loop van het concept, maar dat is niet zo: het is eerder een tweede Ethica, die coëxisteert met de eerste op een heel ander ritme, een heel andere toon, en die de beweging van het concept verdubbelt met alle krachten van het affect.
En dan is er ook nog een derde Ethica, wanneer het Vijfde Boek begint. Spinoza leert ons inderdaad dat hij tot nu toe gesproken heeft vanuit het gezichtspunt van een concept, maar dat hij nog eens van stijl gaat veranderen en tot ons gaat spreken door middel van zuivere percepten, intuïtief en direct. Ook daar zou men nog kunne denken dat de bewijsvoeringen voortgezet worden, maar het is zeker niet op dezelfde manier. De demonstratieve weg neemt nu bliksemsnelle binnenwegen, werkt door middel van elipsen, toespelingen en samentrekkingen, gaat te werk door middel van doordringende, verscheurende bliksemstralen. Het is niet meer de stroom en ook niet de onderaardse tunnel, maar het vuur. Het is een derde Ethica, en, hoewel zij op het eind verschijnt, was zij aanwezig vanaf het begin en coëxisteert met de twee andere.
Dat is de stijl van Spinoza onder zijn schijnbaar rustige Latijn. Hij laat drie talen vibreren in de naar het schijnt ingeslapen taal, een drievoudige spanning. De Ethica is het boek van het concept (tweede soort kennis), maar ook van het affect (eerste soort) en het percept (derde soort). De paradox van Spinoza is dan ook het meest filosoof te zijn onder de filosofen, de meest zuivere op een bepaalde manier, maar tegelijkertijd degene die zich het meest richt tot niet-filosofen en het meest een beroep doet op een intens niet-filosofisch begrip. Daarom is eigenlijk iedereen in staat om Spinoza te lezen, en er grote emoties aan te ontlenen, of volledig zijn waarneming te vernieuwen, zelfs als hij de Spinozistische concepten slecht begrijpt. “
Uit Deleuze, Brief aan Réda Bensmaïa, over Spinoza. In Het denken in plooien geschikt, vertaald door Monique Scheepers.
‘Heb je de geest gebruikt om de mateloosheid van de affecten de baas te worden, dan kan dat eventueel het onprettige resultaat opleveren dat je de mateloosheid op de geest overdraagt en je voortaan te buiten gaat aan het denken en de wil tot kennis.’
Nietzsche, Menschliches, Allzumenschliches
Lezende in het boek Friedrich Nietzsche van Lou Andreas-Salomé bedenk ik steeds Nietzsche was primair kunstenaar en daaraan gekoppeld filosoof. Salomé beschrijft hoe Nietzsche meermaals grote veranderingen ervaarde in zijn filosofie. Ik heb mij meermaals gestoord aan zijn romantische natuur dat in mijn optiek ten koste ging van zijn denken maar Salomé schrijft dat het juist zijn romantisch dramatische natuur is die zijn geest tot grote hoogte stuwde. Die geest behoort mijns inziens ook tot de romantiek, voor de filosofie is het denken belangrijker. Maar waarschijnlijk is de geest een grotere drijfveer voor de kunstenaar.
Nietzsches concept of force is therefore that of a force which is related to another force: in this form force is called will. The will (will to power) is the differential element of force. A new conception of the philosophy of the will follows from this. For the will is not exercised mysteriously on muscles and nerves, still less on “matter in general”, but is necessarily exercised on another will. p 7
What the wills in Hegel want is to have there power recognised, to represent their power. According to Nietzsche we have a wholly erroneous conception of the will to power and its nature. This is the slave’s conception, it is the image that the man of ressentiment has of power. The slave only conceives of power as the object of a recognition, the content of a representation, the stake in a competition, and therefore makes it depend, at the end of a fight, on a simple attribution of established values. p 10
The cyclical hypothesis is incapable of accounting for two thing – the diversity of co-existing cycles and, above all, the existence of diversity within the cycle. This is why we can only understand the eternal return as the expression of a principle which serves as an explanation of diversity and its reproduction, of difference and repetition. Nietzsche presents this principle as one of his most important philosophical discoveries. Het calls it will to power. By will to power “I express the characteristic that cannot be thought out of the mechanistic order without thinking away this order itself” p 49
The will to power alone is the one that wills, it does not let itself be delegated or alienated to another subject, ever to force. p 49
It must not be said that active force becomes reactive because reactive forces triumph; on the contrary, they triumph because, by separating active force what it can do, the betray it to the will of nothingness, to a becoming-reactive deeper than themselves. This is why the figures of triumph of reactive forces (ressentiment, bad conscience, and the acetic ideal) are primarily forms of nihilism. p 64
Becoming-active is affirming and affirmative, just as becoming-reactive is negating and nihilistic. p 68
In other words, life goes beyond the limits that knowledge fixes for it, but thought goes beyond the limits that life fixes for it. Thought ceases to be a ratio, life ceases to be a reaction. The Thinker thus expresses the noble affinity of thought and life: life making thought active, thought making life affirmative. In Nietzsche this general affinity is not only the pre-Socratic secret par excellence, but also the essence of art. p 101
Ressentiment is the triumph of the weak as weak, the revolt of the slaves and their victory as slaves. It is their victory that the slaves form a type. The type of the master (the active type) is defined of the faculty of forgetting and the power of acting reactions. The type of slave (the reactive type) is defined by a prodigious memory, by the power of ressentiment; p 117
Who feels pity? … Those who hate everything which is active in life, those who use life to deny and depreciate life, to oppose it to itself. p 150
Zarathustra asks as the sole and first one to do so: ‘How shall man be overcome?’
Gilles Deleuze: Nietzsche and Philosophy
HET lichaam is een construct. Een verzonnen eenheid. HET lichaam is statisch.
EEN lichaam is iets levends. Is een multitude, een verzameling. Is voortdurend in beweging en ontwikkeling.
zegt Nietzsche bestaat niet in een begeren, zelfs niet in een grijpen, maar in een scheppen, in een schenken. De Macht als wilt tot macht is niet wat de wil wil maar datgene wat wil in het willen.
De wil tot macht zorgt er immers voor dat de actieve krachten bevestigen, dat ze hun eigen verschil bevestigen: in hen is de bevestiging primair, de ontkenning is nooit meer dan een congruentie, een soort overmaat van genot.
Deleuze: Nietzsche, p. 31
The will to power only makes what is affirmed return: it is the will to power which both transforms the negative and reproduces affirmation.
Deleuze: Nietzsche and philosophy, p. 198
van Sigmar Polke hangt vrijwel altijd op zaal in het Stedelijk en dat is terecht, Radioaktiver Abfall is de Nachtwacht van het Stedelijk.
Elke keer geniet ik er weer van, zaterdag bedacht ik hoe bijzonder het is dat dit hoofdwerk van Polke in Amsterdam hangt.
Zondag ging ik naar het Stedelijk Museum Amsterdam voor Drama 1882 de operafilm van Wael Shawky (geweldig!) en tot mijn blijde verrassing zag ik dat ze een werk van Christina Quarles hebben dat nu op zaal hangt. Ik zag haar werk voor het eerst in Hamburger Bahnhof Berlijn 2023 en was zwaar onder de indruk, zij weet een vertrouwd medium als schilderkunst op eigen manier te hanteren.
Twee extra redenen on naar het Stedelijk te gaan.
Er hing geen bordje in de buurt daarom denk ik dat dit geen werk van Robert Irwin was in Centre Pompidou Metz.
