In de Verzoeking van de heilige Antonius laat Gustave Flaubert in hoofdstuk VI de Duivel (ook Wetenschap genoemd) Antonius kennis maken met de God van Spinoza.
Helaas heeft dit Antonius niet tot inzicht gebracht en gaan zijn hallucinaties in hoofdstuk VII verder.
Het boek is opgedragen aan Flaubert’s vriend Alfred Le Poittevin die tot op zijn sterfbed Spinoza bleef lezen.
Wat Ali Smith doet is groots. Ze houdt van boeken, deelt haar leven met boeken, neemt boeken serieus en lacht erom, ermee.
Ze is blij verwonderd dat een schrijverster blijft communiceren via boeken ook na haar dood.
Literatuur is kunst en het verrijkt het leven van schrijverster en lezeres.
Haar woede over neoliberalisme, Brexit en oorlog, haar verwondering over wat Covid met mensen doet.
Boosheid en empathie.
Barthes zou een fan zijn van Ali Smith. Ze heeft zo’n vertrouwen in verhalen, in tekst, in woorden.
Ondanks alle ellende van deze tijd een vertrouwen in kunst.
Ali Smith gaat er vanuit dat haar lezers even intelligent zijn als zij zelf. Groots.
Hoe vertragen we mensen,
hoe brengen we concentratie terug,
contemplatie,
stilstaan, ervaren.
Dat zouden kunstenaars en curatoren moeten overwegen.
Waarde terugbrengen in het ervaren / door het ervaren.
Gisteren naar A Black Hole Is Everything a Star Longs to Be in De Pont geweest. Een ‘must see’ tentoonstelling die even mooi als heftig is. Museum De Pont zelf lijkt niet te beseffen hoe heftig het is. Er staat bij de ingang een bordje waarop vermeld wordt dat de tentoonstelling expliciete beelden bevat hetgeen wat summier is want er zijn zeer veel beelden van verkrachtingen te zien. Dat maakt het geen expositie voor alle leeftijden waar sommige (groot)ouders al vrij snel achter komen tijdens een bezoek.
Ik gebruik de term must see omdat het in lijstjes met de exposities in 2022 die je moet zien vermeld wordt. Terecht. Het zijn zeer goede tekeningen en animatiefilms die bovendien de slechtste kant van de mens laten zien.
Een klein eenvoudig schetsje voor een vierluik. Dit herinnert me aan een vierluik dat ik op de Rotterdamse academie maakte en toonde bij een expositie in de kantine. Sommige dingen blijven gelijk door de tijd en tegelijk ontwikkelt het zich. Werk ik bewuster.
Afgelopen week lees ik in een catalogus van Anna Bella Geiger en kom dingen, collages/ boekjes/ grafiek/ ideeën, tegen die ik eind 1970 begin 80 deed. Ik dacht/ deed/ werkte/ en verwoordde anders dan nu, ik ben dan ook 40 jaar verder. Anders onnozel dan toen. Het is wel verwant en de verzameling die ik ben is in haar waarden grotendeels gelijk gebleven.
Er moeten weer eens nieuwe panelen gemaakt worden. Een vierluik deze keer. In mijn hoofd en notitieboekje allerlei ideeën. Altijd spannend waar dat toe gaat leiden. En plezierig om met verf bezig te zijn. En het zal ook zeker tot nieuw fotografisch beeld leiden.
Ilja L Pfeifer is weliswaar een intelligent persoon maar hij blijkt ook een ordinaire Hollandse broodschrijver. Na enige tientallen pagina’s Grand Hotel Europa blijkt dat het 100% Hollandse romanschrijverij is. Geen vorm, geen originaliteit, geen fantasie, geen creativiteit.
Een beetje Wolkers, een beetje Mulisch, slecht geschreven plat-Hollandse broodschrijverij. GEEN LITERATUUR.
Zo kort geleden en zo ver weg. Wat is de wereld, de mens veranderd. Verdomd. De gesprekken die Barthes met zijn vrienden voerde, die mijn vriend Michael met zijn vrienden voerde. Daar zat zo een vrijheid in, ruimte, speelsheid, serieus plezier.
De hedendaagse verhoudingen en gedragingen waren in de kiem in de jaren 1970 en 80 zeker aanwezig en werden door Deleuze en zijn vrienden opgemerkt. Maar ik denk niet dat ze zich voor konden stellen hoe erg het zou worden. De woeker van domheid, fascisme, agressie, geweld en het (zelf)moordende karakter van consumptie.
Barthes wordt nog gelezen maar veroorzaakt hij nog opwinding? Is er nog INTELLECTUEEL GENOT? Ja, bij Toufic, Waalid Raad en anderen. Juist mensen uit een land waar het altijd oorlog is.
Een aantal gedachten in korte essays. In mijn hoofd komt af en toe omhoog A LIFE, een leven. IMMANENCE: A LIFE van Deleuze vat zijn denken samen. EEN leven, niet het leven, mijn leven maar een leven. Een verzameling indrukken, ervaringen, gedachten, ontmoetingen. EEN LEVEN een assemblage, samenstelsel.
De samenstelling van What was I thinking? lijkt soms willekeurig, het terrein is breed, zo breed als Jalal Toufic zelf.
De trap aflopend in LantarenVenster, na het zien van een Japanse film, bespreken Anneke, Henk en ik waar de film over ging en al tamelijk snel kwamen we bij HET LEVEN. Dat verwonderde ons en darom bewonderden we de Japanse cinema: de filmmakers deinsden er niet voor terug om het Leven al sonderwerp te nemen en dat aan te kunnen.
Deleuze, met en zonder Guattari, dacht en schreef over EEN LEVEN en durfde en kon dat.
Misschien moet een kunstenaar niet minder willen dat dat, het verbeelden en benaderen van LEVEN. Leven laten VERSCHIJNEN.
Bij het lezen van Jalal Toufic’s What was I Thinking?, 30 maart 2022
In een gesprek in Raster vertelt Roland Barthes dat Gustave Flaubert’s Bouvard et Pécuchet volledig over schrijven gaat en om de zin, over vorm. En dat er tegen niemand gesproken wordt, een spreken als van de psychoticus. Voor Barthes is Flaubert de eerste moderne schrijver.
Ik vond deze Raster in zo’n gevelbibliotheekkastje in de buurt. Die hangen er al jaren en nooit zag er er iets interessants maar nu een rij oude Raster tijdschriften. En dat op de avond nadat ik Filosofie van de waanzin uitgelezen had. Een waanzinnige zou hierin direct een teken zien Ik vind het prettig toeval.
Er zijn mensen die lezen om kennis te vergaren, mensen die goed kunnen citeren, erudiete kopiisten.
ik lees om gedachten en ideeën te ontwikkelen, te vormen. Om mijn denken te bevorderen. Mijn wereldbeeld te verruimen. Ik ken nauwelijks citaten, ben geen academische lezer.
Bij het lezen van Roland Barthes over Bouvard et Péchuchet in Raster 18, 1981
Spinoza was niet arrogant en liet zich niet kleinerend uit over de massa. Hij nam waar en besefte dat het zelfstandige denken voor de meeste mensen niet weggelegd is. Anno 2022 is dat niet veel beter, een universitaire titel geeft aan dat je braaf en volgzaam bent (wat dat betreft lijkt de moderne universiteit op de oude kerk). Zelfstandig denken vergt iets anders.
Anno 2022 volgt de meerderheid der mensen De Markt en haar Consumptiedrang. Dat is niet rationeel. De Markt is via de Consumptie in het zelf gekomen. De Markt is God en Duivel tesamen.
De Canadese filosoof Charles Taylor schrijft in Bronnen van het zelf en Een seculiere tijd over de moderne visie op een zelfbeeld van de mens als een ‘omsloten zelf’ tegenover het ‘poreuze zelf’ uit vroegere tijden. ‘In de ervaring van de moderne mens is er volgens Taylor een scherpe grens getrokken tussen innerlijke ervaringen en gedachten tegenover uiterlijke verschijnselen en dingen. (Kusters, Filosofie van de waanzin p 548)
Ik kan de analyse van Taylor en Kusters volgen en denk dat het neo-liberalisme en neo-fascisme het gat van het verdwenen Christelijke geloof sterk opgevuld hebben. Het vreemde is dat het socialisme gelijk met het Christendom opgelost is. Ook ‘links’ is in de valkuil van het neo-liberalisme gesprongen en is vervolgens verbaasd over het duister van het fascisme in deze kuil.
