– Gilles Deleuze, immanence: a life –

Walid Raad toont virtuals in zijn expositie in het Stedelijk. Een eigen persoonlijke geschiedschrijving, ervaring. Hij ziet, herinnert en verbeeldt gebeurtenissen die verzonnen zijn, althans niet waar zijn. Maar wat is waar en verzonnen? Geschiedenis is per definitie gecreëerd. De beelden van de oorlogen in Beiroet die op tv getoond werden waren niet perse meer waar dan de beelden van Raad. De zaalteksten zijn een belangrijk onderdeel van de expositie, ze vergroten voor mij het verzonnen karakter van de beelden.

Bij het tweede werk dat ik zag begon ik te lachen, al bij het lezen van de tekst en nogmaals toen ik de eerste afbeelding zag. Ook de humor draagt bij aan de kwaliteit van het werk, de kracht van het werk.
Oorlog gezien door de kleine Walid of zijn vader is waarschijnlijk reëler dan die gezien door politici of door ons middels nieuws-media.

Bij deze expositie helpt het ook dat Raad sterke, mooie beelden maakt.

Er was veel film, geluid en ruimtelijk werk. Vaak vanuit een onderzoekende houding. In de hoofdexposities in Giardini en Arsenale was een behoorlijk grote samenhang, meer dan eerder edities die ik bezocht en ook meer dan de recensenten die ik tot nu toe las door hadden. Er is veel aandacht van kunstenaars voor actuele thema’s als gender, racisme, sekse ongelijkheid en het leefmilieu. Bij de een is dat letterlijker verbeeld dan bij de ander. Bij Suki Seokyeong Kang lijken deze thema niet te spelen maar bijvoorbeeld haar verbeelding van haar oma levert een sterk beeld dat goed binnen het geheel past. Stil, abstract werk als van haar trekt wel minder aandacht dan meer  ‘spectaculair’ werk.

Ook bij kunst kijken volgt het grote publiek liefst gebaande paden en spektakel. Vermaak scoort beter dan introspectie. Zo zij het, in de exposities werd beide geboden.
Ook nu was de presentatie in de  Arsenale beter dan in het centrale paviljoen van de Giardini. De white cube is niet meer de beste presentatieruimte.

ook in tekst gaat het om nieuwe oorspronkelijke vormen, klanken.
De teksten van gevangenen in de installatie van Shilpa Gupta in de Biënnale. De boeken van James Joyce; de werelden en verbindingen die Thomas Pynchon oproept; de unieke klank van het Engels van Virginia Woolf. De zoektocht van David F. Wallace. TEKST

In Venetië lees ik Spring van Ali Smith. Een sprookje, een scheldschrift, een uiting van hoop. Het verhaal is niet rond/afgerond, het heeft iets rauws. De schrijfster is woedend over onze maatschappij anno nu en wil niet mee in de haat die gevoed wordt door angst.
Ze pleit voor kunst, fantasie en handelen om elkaar te helpen. En dat in en eigen ongepolijste vorm.

Ik hoef niet te dichten. Ik moet een eigen vorm vinden voor mijn notities., mijn denkaantekeningen. Mini essays. Zoals Nietzsche sommige van zijn boeken opbouwt? Aforimen?
Dat ook niet, het hoeft geen term (naam) te hebben. En geen christen-economisch nut. Het gaat om aantekeningen, gedachten. Ze behoeven een vrijheid, zij willen niet opgeborgen in de academische inrichting.
Vrije notities vergen creativiteit. Passie en lucht (of licht). Vrije notities verantwoorden zich niet. De notist is geen notulist.