Ik zit weer in het René Daniëls boek te kijken en ben weer geïntrigeerd door hoe verbindingen in de hersenen ontstaan. Hoe denk je met een beperkte taalbeheersing? Daar moet ik een antwoord op kunnen bedenken m.b.v. Spinoza en Deleuze.
Wordt vervolgd.
op een schilderij`van René Daniëls uit 2007 staat een naakt mensfiguur met ernaast E’ven en A’dam. Oftewel Eva en Adam alsook Eindhoven Amsterdam. Dit is een opvallend taalgrapje voor iemand met afasie.
A’dam E’ven was ook de titel van een expositie bij Galerie Paul Andriesse in 1987. Daniëls gebruikt nog steeds titels van oudere werken en exposities in zijn werk. Ook hierin is er sprake van een voortzetting van een kunstenaarschap dat in 1987 pijnlijk onderbroken werd maar in ieder geval sinds 2006 weer werk oplevert.
na eerst twee dagen wunder von siegen, de catalogus bij een expositie van sigmar polke gelezen en bekeken te hebben vandaag works from 20016 to 2017 over rené daniëls. twee schilders maar ik geloof niet dat ik dat zo interessant vind. het zijn beeldmakers die elk op zeer eigen wijze dat beeld vormen.
Ik kwam een boek tegen René Daniëls – Works from 20016 to 2017. Een catalogus uitgegeven door Roma Publications bij en expositie bij Reset in Borgloon (B). Ik bladerde even, las een alinea en was direct geboeid. Ik had een paar tekeningen uit die periode gezien in het van Abbe museum en had er toen geen mening over. Als ik nu de werken in de catalogus zie ben ik enthousiast, het zijn beelden van René Daniëls. Na zijn hersenbloeding in 1987 heeft hij deze eeuw zijn werk weer opgepakt. Voornamelijk mbv viltstift die hij noodgedwongen met zijn linkerhand bedient omdat de rechter niet meer afdoende functioneert. Daniëls heeft ook geen spraakvermogen meer en communiceert beperkt. Maar hij maakt dus wel werk als kunstenaar. Ik ben al een tijdje geboeid door de werking van mensenhersenen. En ook hoe de werking daarvan veranderd en hoe beschadigde hersenen nieuwe verbindingen maken. Een mens verandert door een hersenbloeding en blijft ook dezelfde mens. Sommige functies vallen weg andere herstellen, al of niet aangepast. Ik heb het boek inmiddels aangeschaft en ga er straks in kijken.
In Museo Thyssen in Madrid kocht ik een het boek Shape of Light, de catalogus van de gelijknamige expositie in Tate Modern in Londen. De ondertitel luidt 100 Years of Photograhy and Abstract Art. Het boek lat zien dat er in de vorige eeuw behoorlijk wat abstracte fotografie gemaakt en getoond is.
Tegenwoordig wordt er vooral representatieve fotografie getoond, herkenbare zaken. Het doet me goed in dit boek veel niet verwijzende foto’s te zien. Texturen, patronen, licht. Ik vind dat boeiender, uitdagender, verrassender. Foto’s met of zonder camera gemaakt. De eerste jaren in zwart-wit, later ook in kleur.
The main instrument of the photographic process is not the camera but the photosensitive layer. Lázlo Moholy-Nagy.
immanentie, er is geen hoger ‘iets’ buiten de werkelijkheid. Alles is IN God or Nature. In Nature dus, die door Spinoza logischerwijs gelijkgesteld wordt aan God. Alles is binnen Natuur. Er is dan ook niets geschapen, allles is binnen Natuur er er kan geen externe schepper bestaan.
Immanence: a life, is de de laatste tekst van Deleuze.
dat Deleuze een boek over Spinoza vooraf laat gaan door een citaat uit De Fixer van Malamud is niet vreemd. Spinoza is immers in Deleuze’s visie meer een filosoof voor het ‘gewone volk’ dab voo filosofen. Het begrip van Jakov Blok voor Spinoza is van even groot belang als van beroeps filosofen die Spinoza tientallen jaren bestuderen. En al begrijpt de fixer veel niet, hij weet en voelt dat hij vast moet houden aan zijn onschuld t.a.v. de valse beschuldigingen. Dat is zijn vrijheid.
Jakov heeft vanaf het begin geen enkele kans om vrij te komen. De spanning draait dan ook alleen om het feit of hij een ‘bekentenis’ zal afleggen. Of hij zichzelf zal verraden.
waarnemen. waarnemingen. verschijningen. verschijnselen. Robert Irwin. In welke werkelijkheid leven wij? Hoe wordt dit bepaald? Ons kijken, horen, denken, voelen, waarnemen is AANGELEERD.
opvoeden is nadoen, leren is aanpassen. slavernij is de essentie van ons menselijk bestaan. Niet alleen de natuur beperkt onze mogelijkheden, wij mensen sluiten elkaar, onszelf, op en uit,
Het internet heeft dit meer versterkt dan tegengewerkt. Onze mogelijkheden vergroten niet. Onze ruimte, beweging- en denkruimte, vergroot niet. Ja, internet bood deze opties wel maar heeft zich tegenovergesteld ontwikkeld.
Het denken van Deleuze&Guattari, in het verlengde van Spinoza, verruimt dit wel. Bodies without organs, verbindingen in x dimensies, veelheden.
Ontwikkelen van onze vaardigheden, kennis, denken en dat buiten hokjes, geen lijnen om grenzen te trekken maar vluchtlijnen, Letterlijk en figuurlijk. Ontsnappen aan bedachte grenzen en vliegn zonder vleugels. Ja, we zijn mensen op planeet aarde, met al haar beperkingen én we weten nog zo weinig waartoe we in staat zijn, welke verbindingen we kunnen aangaan.
ik denk dat verbindingen het belangrijkst zijn in de filosofie van Deleuze & Guattari. Verbindingen tussen mensen, mensen en objecten, objecten met elkaar, dieren, ideeën.
Samenstellingen. Composities. De collage is een bekende compositie maar 3 dimensionaal is even essentieel. Samenstellingen in ruimte en tijd.
Een mens met verbindingen is rijker en heeft meer mogelijkheden. Is waarschijnlijk ook vrijer. Verbindingen met mensen, dieren, dingen, geluiden, voelen, zien, boeken, enzovoort.
Hierover moet ik ook bij Spinoza lezen. In de Ethica wordt ook over veelheden gesproken. In andere termen dan Deleuze maar ook hier is er een verbinding tussen Spinoza en Guattari.
glad en gerimpeld, gevouwen. Een open en opgedeelde ruimte.
de staat wil ruimte opdelen, indelen, migratiestromen tegen gaan.
voor open communicatie is open space vereist.
open space biedt veel meer mogelijkheden en vereist ook meer moed.
de opgedeelde ruimte sluit op en lijkt daardoor veiligheid te bieden.
Spinoza maakte geen onderscheid tussen lichaam en geest zoals Descartes deed. Het zijn bij Spinzoa twee attributen verenigd in een verzameling, lijf. De geest kan weliswaar niet door het lichaam gestuurd beïnvloed worden maar functioneert er niet los van. Het einde van het lichaam, de dood, is ook het einde van de geest. Dit betekent niet ook het einde van de gedachten, voortbrengselen van de geest. De geest is niet onsterfelijk, zij stijgt niet op. Het denken overleeft echter wel het lichaam.
Ook omdat ons denken onderdeel is van God of Natuur. [edit 4012-2019]
het lichaam zonder organen van Deleuze lijkt vooral een geheel van samenstellingen te zijn. Een geheel dat niet afhankelijk is van een essentieel onderdeel, of set van onderdelen, de organen.
Mensen worden trouwens nooit middels hun organen gedefinieerd.
