David Jablonowski in het SMBA.
Soms is het fijn in een tentoonstelling te zijn. Bij deze tentoonstelling gaf de persinformatie me zowel het idee dat het iets bijzonders kon zijn als dat het kunstenaarstroep kon zijn. De enige afbeelding op de site van het SMBA sprak me niet aan.
Toch ging ik kijken en daar was ik blij om. Ruimtelijk, poëtisch, tactiel, robuust. Nou ja, gewoon kijken en je eigen beeld en gedachten vormen. Nog tot 14 maart.
Marian Cramer Projects is een nieuwe galerie in Amsterdam. De eigenaresse heeft haar garage omgevormd tot galerie. Ik was daar eind januari bij de opening van de expositie van Jurriaan Molenaar.
Hoewel het een kleine ruimte betreft was het een mooie expositie. Goed werk en zorgvuldig ingericht. Ik begreep dat Marian Cramer tot voor kort conservator bij Het Stedelijk was. De galerie heeft (nog) geen website, meer informatie heb ik ook niet. Zo weet ik niet of ze ook elders exposities gaat organiseren.Wel inspirerend zo’n start vanuit huis.
De expositie van Jurriaan is t/m 31 maart op afspraak te bezoeken, tel. 06 14780171.
Aldus Pipilotti Rist op de site van Cinema Reloaded. CR is een nieuw project van het International Film Festival Rotterdam waarin het publiek gevraagd wordt co-producent van films te worden.
Laat kunst niet enkel afhankelijk zijn van subsidies en daarmee van niet persé kunstminnende politici. Kies zelf welke filmmaker je wilt steunen, wordt co-producent.
Leuke titel voor het eerste album sinds 15 jaar van Gil Scott-Heron: I’m new here. Er zijn wel vaker herintreders in de muziek, maar het is zeldzaam dat het leidt tot een goede plaat.
Producer Richard Russel heeft Scott-Heron vier jaar geleden in de gevangenis op Rikers Island opgezocht om het plan voor een nieuwe lp voor te leggen. Herintreden gaat wel vaker niet zo vlot, maar het resultaat bij Scott-Heron is het wachten waard.
Gil Scott-Heron is een performing poet, één der grotere namen uit de spoken word muziek. Voorloper van de rap en belangrijke invloed op de hiphop. Na een succesvolle carrière verdween de aandacht en is de man blijkbaar in een minder succesvolle fase van zijn leven beland. Hetgeen resulteerde in meerdere gevangenisstraffen voor cocaïne bezit.
De nieuwe LP verschijnt volgende week en krijgt geweldige recensies. Hij is deze week ook te beluisteren op de VPRO luisterpaal.
Quote van de dag op het International Film Festival Rotterdam: ‘in the end we’re all burnable garbage ‘. Aan het woord is een poppenmaker die de hoofdrolspeelster gelijk geeft dat ze als opblaaspop niet wezenlijk verschilt van mensen. De filmmaker, Kore-Eda Hirokazu, heeft ons dan al overtuigd van de leegheid die veel mensen ervaren en van de gevoelens van de pop.
We zagen al eerder dat in Tokyo het afval gescheiden wordt in wel- en niet brandbaar. Later zien we de gestorven vriend van de pop in een transparante zak voor brandbaar afval langs de weg.
Ook Air Doll weet weer humor, absurditeit en diepgang te combineren zoals in de Japanse cinema gebruikelijk.
In het essay The decay of lying, 1891*, schrijft Oscar Wilde dat het leven vaker de kunst volgt dan andersom. In het zelfde essay schrijft hij ook dat het doel van kunst is: het vertellen van mooie onware dingen, maar dat terzijde. Ik denk weer aan Wilde bij het zien van deze foto, die ik vorige week op een nabij gelegen bedrijfsterrein maakte. Het zijn de restanten van een afgebrande loods.
Als dit in een museum als installatie getoond wordt is het meestal flauw, dan zou bijvoorbeeld zo’n stalen kistje te gezocht zijn. Maar in het wild is het prachtig. Geen kunst, want het is niet met die bedoeling gemaakt en wel kunst omdat ik in de verwrongen staalplaten sculpturen zie.
Zonder kennis van kunst zou ik het waarschijnlijk ook mooi gevonden hebben, maar dat kan ik niet weten, want ik kijk nu eenmaal al jaren naar kunst. Ik zou het in ieder geval niet als sculptuur gezien hebben.
The decay of lying is één van mijn favoriete teksten. Het is Oscar Wilde op zijn best, intelligent, creatief en komisch. En dit pleidooi voor de leugen is heel mooi, want in het vertellen van mooie onware dingen was Wilde de beste.
*Ik heb de 16′ uitgave uit 1927 van de bundel Intentions waarin het essay opgenomen is, maar las het pas in 1986 voor het eerst. In Leiden zat een Engels antiquariaat waar je boeken kon bestellen. De eigenaar ging dan tijdens zijn inkoopreizen in Engeland op zoek naar de titel. Zo konden we ook voor het internettijdperk al overal aankomen.
In een artikel over Germaine Kruip in MetropolisM (2009#5) heeft de schrijfster, Catrin Lorch, het herhaaldelijk over gevonden beelden. Ze doelt op reeds bestaande foto’s die Kruip in boeken en op internet etc. ziet en gebruikt. Kruip gebruikt o.a. bestaand beeld omdat ze terughoudend is in nog meer beeld toevoegen. Geen idee of dat wel of niet zinnig is. Wel vind ik het zeer voor de hand liggen bestaand materiaal te gebruiken. Als je voor een werk een foto van wolken nodig hebt zijn er zeer mooie op internet te vinden. Waarom dan zelf met de camera buiten gaan wachten tot eindelijk de wolk voorbij komt die je nodig hebt?
De meest opwindende denker van deze tijd is voor mij Paul Virilio. Al decennia lang houdt hij zich bezig met snelheid, verplaatsing, ruimte, licht, tijd, de invloed van technologie. Zover ik weet is er maar één boek van hem in het Nederlands vertaald: Het horizon negatief. Je zou er bijna Frans voor gaan leren, maar gelukkig zijn veel boeken in het Engels verkrijgbaar.
In het tijdschrift OPEN (2009/18) staat een interview met Virilio. Het gaat over hoe de stad en haar functie veranderd onder invloed van nieuwe technologieën. Met name communicatie technologieën als internet en mobile telefoons (die volgens Virilio in het Engels toepasselijk cell-phones heten omdat we ons ermee onder elektronisch arrest plaatsen). We zijn en handelen niet meer persé op de plaats waar we ons lijfelijk bevinden. De steeds groeiende megasteden gaan steeds minder als stad functioneren. Verleden, heden en toekomst kunnen niet langer worden omschreven als een chronologie, maar moeten ze eerder worden gekenschetst als chronoscopie*. De versnellende steden en economie ontwikkelen zich te snel voor onze planeet.
Virilio heeft een onafhankelijke eigen kijk op de ontwikkeling van onze wereld, hergebruikt woorden en verzint nieuwe waar nodig. Al in eerder werk omschreef hij hoe we de controle over de ontwikkeling van onze economie, ons leven kwijt zijn. Zijn werk leest soms als dat van science fiction schrijvers als Philip K. Dick en William Gibson. En ook fijn: nergens is hij moralistisch.
* Chronoscopie is een term die ook in science fiction boeken gebruiken wordt. De verschillende tijden kunnen van volgorde wisselen. Ik heb inmiddels en boek van P. K. Dick besteld waarin dit voor komt dus waarschijnlijk kan ik er later meer over schrijven.
Zojuist De vier stromen gelezen een strip van baudoin naar een scenario van Fred Vargas.
baudoin schildert/tekent strips met penseel en oost-indische inkt. Dit doet hij virtuoos. De meeste boeken die hij gepubliceerd heeft zijn door hem zelf geschreven, vaak autobiografische, verhalen. Soms werkt hij met andere schrijvers zoals bij De vier stromen, een policier met een sterk en origineel verhaal. Het tekenwerk kan ik niet goed beschrijven, dat moet men zien. Ik heb vorige maand een stapel baudoins gekocht bij de slegte. Ga snel kijken of er nog iets over is.
baudoin is trouwens ook herintreder. Als kind waren zijn broer en hij voortdurend aan het tekenen. Zijn broer ging naar de kunstacademie, Edmond werd boekhouder. Nadat zijn broer de tekenkunst opgaf keerde Edmond er op 33 jarige leeftijd naar terug.
Bij de foto: aan deze foto dacht ik bij het lezen. Als je werk van baudoin wilt zien kijk dan hier.
Items (2009#3) had als thema Games, MetropolisM (2009#5) had als thema Games, het vanabbemuseum toont kunst onder de titel ‘Play Van Abbe, deel 1: Het spel en de spelers’. Het fonds BKVB heeft een Games fonds. Het is duidelijk: we moeten spelen als kunstenaar en vormgever. Op zich niet nieuw, het weer zeer populaire Fluxus had net als Dada een speels element en vormgevers willen nogal eens puzzelen.
Ik vraag me wel af of het Fonds BKVK zich zo uitdrukkelijk met de inhoud en vorm van kunst moet bemoeien. Als ik als kunstenaar of vormgever een werk in de vorm van een spel wil maken kon ik daar toch al subsidie voor aanvragen?
Zelf vind ik spelletjes leuker om te maken dan te spelen. Misschien vind ik spelletjes voor volwassenen zelfs een vreemd verschijnsel.
Na mijn eerste bezoek aan New York organiseerde ik een diavertoning. Met name de kinderen in het publiek waren teleurgesteld: “jullie staan er zelf helemaal niet op”.
Daar hadden mijn reisgenote en ik niet bij stil gestaan. Vanzelfsprekend hadden wij de stad gefotografeerd en kunst die we daar gezien hadden. Dat wij daar zelf ook waren bleek uit het feit dat we foto’s gemaakt hadden, daarvoor hoefden we er zelf niet op te staan.
Het is bekend, sommige woorden veranderen al te sterk als ze vertaald worden. Poetics laat zich niet door poëzie vertalen. Poëzie dat is poeziealbums en andere slappe hap. Maar Poetics/Poitics, het boek bij Documenta 10 is een pronkjuweel in mijn boekenkast. “Poetics refers generally to the theory of literary discourse and specifically to the theory of poetry, although some speakers use the term so broadly as to denote the concept of “theory” itself.” aldus Wikipedia. Maar Poetics is meer dan dat, het is mooi, het geeft zelf al een gevoel van ruimte.
The Poetics of Space is de titel van Sonic Acts XIII. In een tijd waarin het virtuele domein steeds belangrijker lijkt te worden wil men de aandacht richten op het belang van de fysieke ruimte.
Ik loop zelf al een tijd na te denken over een expostitie met als titel Space is the place (met dank aan Sun Ra). De beleving van ruimte, reëel en virtueel is nog steeds een hoofdonderdeel van de kunsten.
wordt vervolgd
Op de tentoonstelling Morality in Witte de With is de film Bejing, 2008 van Sarah Morris te zien. Ze heeft gefilmd in Bejing ten tijde van de olympische spelen. We zien beelden van de openingsceremonie, sporters in actie, bobo’s die zich voorbereiden, celebrities op de tribune, de stad en haar bewoners. De beelden zijn mooi en geven een andere kijk op het evenement dan wat we er van op tv zagen. Dit gebeurt door de keuze van het soort beelden, het camerawerk, de montage en ook door de vertoning op groot scherm in een expositieruimte. De titel van de expositie hielp ook vast bij mijn eerste associatie toen ik de film zag: Triumph de Willens, de nazi-propaganda film van Leni Riefenstahl uit 1935.
De film van Sarah Morris toont duidelijk dat de olympische spelen primair een progaganda instrument zijn. In 1996 in Atlanta voor een frisdrank fabrikant, in 2008 in Peking voor een dictatoriaal regime.
Op de tentoonstelling Morality in Witte de With maakte ik een aantal foto’s van het videowerk Voight kampff van Ron Terada. Door de beeldhoek die ik koos onstond een nieuw beeld. Ik ervaar dit als zijnde een foto van mij. Het is weliswaar gebaseerd op het werk van Ron Terada maar ook een nieuw werk.
Mooi onderwerp bij een project dat over moraliteit gaat. Van wie is een beeld? Een oude vraag maar wel één die steeds vaker gesteld wordt. Vrijwel iedereen heeft tegenwoordig voortdurend een camera op zak en beelden worden middels internet razendsnel onderdeel van het publieke domein. Toch wordt er vaak nog kampachtig omgegaan met beeldrecht en copyright. En speelt de romatiek van de originaliteit nog een belangrijke rol.
We worden allen voortdurend beïnvloed door wat we zien, horen en voelen en verwerken dat in wat wij zelf voortbrengen. Bewust en onbewust.
Ik had al bedacht dat Keep It Simple het motto voor TastyMouse (mijn webontwerperij) in 2010 zou zijn, maar nu ik vanochtend deze foto terugzie bedenk ik dat het ook een goed uitgangspunt voor het herintredend kunstenaarschap is. Ik maakte de foto vorig jaar in Witte de With waar deze ballon zich in één van de zalen bevond. Bezoekers konden hem een zetje geven waarna hij traag door de ruimte bewoog. Ja, dat kennen we van balonnen. Kunst hoeft ook niet origineel te zijn. Het moet ruimtelijk werken en de verbeelding stimuleren en dat deed dit werk van Edith Dekyndt.
Wikipedia: 1. afgeleid van het Latijnse Codex = wetboek, via het Franse en Engelse woord Code ook naar het Nederlands “Code” = wetboek (zie Nomenclatuur Codes) en vandaar ook naar “voorschrift”, bijvoorbeeld in “gedragscode”.
2. een code in de ruimste zin is een aanduiding die voor iets anders staat, een symbool, een verzameling symbolen, een beweging, etc. Codes worden gebruikt om te communiceren: het is eenvoudiger het woord ‘tafel’ te zeggen dan naar een tafel te wijzen. Alle talen zijn dus eigenlijk codes. Communiceert men met iemand die de code niet kent – dus iemand die een andere taal spreekt – dan moet men wel naar de tafel wijzen.
Als webdesigner denk ik bij code primair aan computercode, aan HTML, PHP, CSS, Javascript enzovoort. Eén van de redenen om terug te keren naar de kunst is dat ik die code een beetje zat ben. Toch is het ook heel spannend. En creatief. En code kan ook mooi zijn.
De kunst kent ook vele codes. In het beelden maken, het tonen, de verhouding tot verschillende soorten kijkers.
Bij kunstgeschiedenis is het ‘lezen’ van bijvoorbeeld bijbeltaferelen een bekend onderdeel. En feitelijk wordt elk kunstwerk door de kijker gedecodeerd. En dit gebeurt net zo onvoorspelbaar als sommige browsers de opmaakcode van webpagina’s interpreteren.
Wij zitten vast in code, komen voort uit code, handelen vanuit code en dromen in code.
De Franse Ardennen liggen en nog vol mee, deze fraaie betonnen vormen. Lege nutteloze bouwsels. Nut hebben ze nooit gehad, ze hebben de vijand niet buiten gehouden. Naast mooi zijn ze ook lachwekkend, een droeve lach.
In mijn eerste kunstperiode hield ik me bezig met de onmogelijkheid van bescherming. Over hoe bescherming veelal tot afscherming leidt. Mijn herintreden in de kunst gebeurt op een moment dat angst één van de voornaamste kenmerken van onze cultuur is. Fear is a politician’s best friend (vrij naar John Cale).
Angst voor het onbekende, voor de ander, het andere, voor het ongewisse en voor zichzelf. Ik voel geen drang iets met deze actuele angst te doen. Hij verschilt waarschijnlijk niet van een algemene cultuurbepaalde angst. Hij is wel wat uitgesprokener aanwezig.
Dit soort borden zag ik hangen in het vanabbemuseum. Ze waren erg aanwezig en soms zelfs opdringerig in verhouding tot tentoongestelde kunstwerken. Soms functioneerden ze als wegwijzer, soms droegen ze teksten zoals bovenstaande. In de handige kleine museumgids die bezoekers krijgen stond het project wel vermeld maar zonder naam van een kunstenaar erbij. Ik vermoed daarom dat dit werk van de museumstaf zelf is. Zien zij zich zelf als kunstenaar? Is de getoonde kunst niet voldoende en behoeft het aanvuling in de vorm van deze borden?
Het vanabbemuseum vertoont momenteel de Zomeropsteling van 1983. Deze expositie werd gemaakt door de toenmalige directeur Rudi Fuchs en toonde o.a. recente aankopen van het museum.
In eerste instantie viel mij op hoe gedateerd de tentoonstelling en de getoonde werken waren. En ook dat er nogal wat werken tussen hingen van matige kwaliteit.
In tweede instantie vroeg ik mij af waarom de huidige directeur eigenlijk zo’n oude tentoonstelling opnieuw toont. Bij terugkomst lees ik op de website: “Door de presentatie van 1983 te reconstrueren wil het Van Abbemuseum de aandacht richten op de tentoonstelling als tentoonstelling.” Raar. Waarom wil het museum dit? Daar staat ook iets over op de site: “Door de tentoonstelling samengesteld door oud-directeur Rudi Fuchs en de tentoonstelling van de huidige directeur Charles Esche te vergelijken kan de bezoeker de verschillen in uitgangspunten van beide curatoren vaststellen en ontdekken wat hun achterliggende visie op de kunst en de functie van het museum is.” Waarom zou de bezoeker dit willen? Men bezoekt een museum toch om kunst te ervaren en niet om de visie van een voormalig directeur te vergelijken met die van de huidige? Academische navelstaarderij en conservatore ijdelheid zijn mijns inziens geen doelstellingen van een kunstmuseum.
Een goede tentoonstelling wordt vanzelfsprekend als tentoonstelling gezien, als samenhangend geheel. Als de tentoonstelling minder geslaagd is zal het als slechte tentonstelling ervaren worden of niet als tentoonstelling ervaren worden maar als een aantal kunstwerken die toevallig bij elkaar hangen. Ik denk dat de doelstelling van Charles Esche daarom zinloos is.
Zoals ik in mijn vorige stukje schreef was is niet enthousiast over de Biënale van Venetië. Na de eerste dag in de Giardini ergerde ik me aan de gemakzucht waarmee de tentoonstellingen samengesteld waren. Ik herinnerde me dat halverwege de jaren 90 dit soort ergernis geregeld ervoer en dat het me toen motiveerde om het zelf beter te doen en, samen met Hanneke van Buitenen, de expositie Mycelium te organiseren. Nu vroeg ik me juist af of ik nog wel wilde exposeren.
Deze gedachten had ik op weg naar het Palazzo Fortuny. In dit voormalige atelier van fotograaf, textiel- en toneelontwerper en schilder Mariano Fortuny vond de expositie In-Finitum plaats. Een project van de Belgische kunstverzamelaar en handelaar Axel Vervoordt. Over vier verdiepingen waren 300 kunstwerken te zien “The works of art range from archaeological non-finished items over incomplete Old Master paintings to contemporary installations capturing the infinity. The works on show come from the collection of Axel Vervoordt, from the Musei Civici Veneziani and from various public and private collections all over the world.”
De expositie begon op de begane grond in donkere kelders waar de werken met spots uitgelicht waren, op de eerste verdieping was het ook tamelijk duister en waren de wanden met textiel bekleed, op de tweede verdieping en zolder was er wel volop daglicht.
Een zeer intrigerende tentoonstelling waarin de individuele kunstwerken autonoom bleven én opgingen in een geheel. Dit was voor mij het tegendeel van de schijnbare gemakzucht op de Biënale. Deze verzameling werken was met zorg gekozen en tentoongesteld vanuit liefde voor kunst. Ik kreeg weer zin om zelf aan een expositie te werken.