Als herintredend deelnemer draai ik dit winterseizoen weer mee in één van de studiegroepen van de Amsterdamse Spinoza Kring. Wat me telkens weer opvalt is de uiterste precisie van het denken en formuleren van Spinoza. Deze zorgvuldigheid is essentieel voor een grondig denken. En zou ook nu, binnen en buiten de filosofie, navolging verdienen.
Wat mij in deze politiek turbulente tijd sterk opvalt is dat de culturele elite links genoemd wordt. De VVD laat zich zonder protest de kunsten ontnemen. Rechts is proleterig, links beschaafd. Het Concertgebouworkest, het Rijksmuseum, de schouwburg zijn linkse clubhuizen geworden. De linkse partijen zouden dit reusachtige compliment publicitair moeten uitbuiten :).
In de prachtige monografie van Phaidon uit 2009 vertelt Anish Kapoor dat hij hoopt nog twee nieuwe ‘bodies of work’ te maken. De eerste is er al. Een installatie met machinaal vervaardigde objecten van cement. Bij binnenkomst in de zaal ben ik verbaasd en kan ik het niet direct plaatsen. Maar vervolgens krijg ik er geen genoeg van. Het is spannend, gelaagd werk dat de verbeelding prikkelt. Typisch Kapoor dus. Op de exposite in Bilbao (bovenstaande foto is in The Royal Academy in Londen gemaakt) is ook een documentaire te zien, The year of Anish Kapoor, waarin hij helder vertelt over hoe hij tot zijn beelden komt. Aanrader voor alle kunststudenten en voor een ieder die in kunst geïnteresseerd is.
Het Gugenheim museum in Bilbao is een veel gefotografeerd gebouw. Deze week zag ik het voor het eerst in levende lijve. Tot mijn verbazing lag het tegen en onder een brug aangeschoven, met allerlei gebouwen er omheen. Door de vele fotoś die ik gezien heb dacht ik dat het vrij lag op een schiereiland in de rivier. Anderen kiezen er blijkbaar voor een hoek te vinden waaruit dit beeld kan ontstaan en een enkeling zal hinderlijke omgevingselementen simpel wegwerken.
Dat is in de architectuurfotografie gebruikelijk. Zo zag ik afgelopen winter een beroemd gebouw van MVDRV aan de Ookmeerweg in Amsterdam West. Dit wooncomplex ligt in een straat met onooglijke jaren 60 flats. Ik heb het gebouw in tientallen publicaties gezien, maar nooit met de naastliggende gebouwen. Architectuur losgeknipt van de omgeving.
Er is een remedie tegen de waanzin van onze dagen: de filosofie, het denken. Volgens Deleuze is filosofie lezen geen filosofie bedrijven. Het is echter wel een stimulans. Ik lees momenteel met veel plezier in ‘Deleuze compendium’ van uitgeverij Boom. In een groot aantal essays wordt het denken van Deleuze voor een Nederlands/Vlaams publiek ingeleid. Normaal lees ik liever een filosoof zelf dan verhalen van anderen erover. Het compendium biedt echter een mooi overzicht van het vele werk van Deleuze en van het duo Deleuze/Guattari. Het boek gaat evenzeer over wat filosofie is. Deleuze begon zijn carrière met studies over Hume, Nietzsche, Bergson en Spinoza en het laatste werk dat hij samen met Guattari schreef was Qu’est-ce que la philosophy?
Er is nog weinig van Deleuze en Guattari in het Nederlands vertaald, hetgeen dit boek des te waardevoller maakt. Hopelijk is het een aanleiding alsnog met de vertaling van een aantal hoofdwerken te beginnen.
Cinema Reloaded gaat het project nieuw leven inblazen. Het project waarin filmliefhebbers co-producers kunnen worden is nog geen groot succes geworden. Gezien het grote aantal bezoekers dat het Filmfestival Rotterdam elk jaar trekt is het aantal co-producenten gering.
Het project van Pipilotti Rist, waarvan ik co-producent was, is teruggetrokken. Ik heb mijn bijdrage verplaatst naar Ho Yuhang. Nieuw is een project van Harmony Korine.
Cinema Reloaded gaat dus wel door, vanaf 5 euro kun je co-producer worden.
Ook ik was reeds in Het Tijdelijke Stedelijk. Helaas nog zonder reguliere camera, maar ik heb wel met veel plezier rondgelopen, gekeken en geluisterd en heb toch wat plaatjes gemaakt met mij slimfoon. Het herintreden van het Stedelijk in de stad is helaas van tijdelijke aard. Begin volgend jaar gaan ze weer dicht voor onbekende tijd. Het gehele museum zou eind volgend jaar heropend moeten worden, maar als je de bouwplaats aan de achterzijde bekijkt lijkt het definitieve herintreden nog ver weg.
Tot mijn verbazing heeft de bouwer wel nog een groot spandoek met de bedrijfsnaam aan de nieuwbouw hangen :D.
Taking pictures from pictures, één van mijn onnozele bezigheden, blijkt nu ook al salonfähig. In het Tijdelijke Stedelijk hangt een grote foto van Louise Lawler van een zaal met werken van Jeff Koons en Donald Judd in het Oude Stedelijk.
Op de cover van foam magazine hierboven een prachtig portret van Clint Eastwood door Inez van Lamsweerde & Vinoodh Matadin.
Het Chichu museum op Naoshima is gebouwd om een aantal kunstwerken te accommoderen, zoals ook DIA:BEACON bij New York. Het gebouw is ontworpen om een aantal specifieke kunstwerken te tonen. Het is onderdeel van Benesse Art Site. De architect is Tado Ando, die ook het Benesse House (museum + hotel) ontwierp en het nieuwe Lee Ufan museum.
Chichu herbergt werk van Claude Monet, James Turrel en Walter de Maria. Van Turrell zijn drie werken te zien waaronder Open Sky dat speciaal voor deze plek gemaakt is.
Helaas kan ik hier geen foto’s van de werken tonen, fotograferen was niet toegestaan.
Benesse Art Site Naoshima is een project van een bedrijf en stichting die kunst en goed leven willen stimuleren. Dat is niet uitzonderlijk in Japan, ook het MIHO museum heeft naast het tonen van kunst het goede leven als doel. Wat een goed leven is lijkt mij een filosofische vraag die op vele manieren te beantwoorden is. Benesse biedt een aantal musea voor moderne en hedendaagse kunst en een luxe hotelaccommodatie op een aantal eilanden in de Japanse binnenzee.
Het bekendst en tevens oudst is Naoshima Island. Er zijn drie musea en een aantal art houses. Die art houses zijn oude gebouwen in een dorp op het eiland de gerestaureerd zijn en door kunstenaars ‘bewerkt’ zijn. Eén toont een lichtinstallatie van James Turrell, een ander is geïncorporeerd in een kunstwerk door Shinro Othake.
Een deel van de hotelkamers ligt in het Benesse Museum, de rest is verdeeld over twee paviljoens. In alle kamers is kunst. Op onze kamer hing een tekening van Frank Stella.
Het hotel heeft twee restaurants, een Japans restaurant in het museum en een westers restaurant bij de hotelgebouwen.
Tijdens het verblijf is het duidelijk dat Benesse (= live well) haar naam eer aan doet. Goede kunstwerken, prachtig gepresenteerd in een mooie omgeving. Mooie comfortabele hotelkamers, heerlijk eten en een geweldige service.
Nou gaat het goede leven niet enkel over goede verzorging. Die verzorging zorgt voor een rust en welbevinden die denken, meditatie en zijn dienen.
foam magazine heeft een sterk tijdsbesef. Je zou kunnen zeggen dat ze trendy zijn, maar dat heeft een ietwat negatieve bijklank. Ze zijn, net als het uitgevende foam museum, geïnteresseerd wat er nu in de fotografie gebeurt. Of mét fotografie. Het nieuwste nummer heet CITY LIFE en toont sterk verschillende zichten op de stad en het leven aldaar. Er zit ook een serie bij met op een telefoon gemaakte foto’s. Dat ligt natuurlijk voor de hand en ik denk dat de alomtegenwoordigheid van camera’s ook één van de redenen is waarom er zoveel stadsfoto’s gemaakt worden. De technische kwaliteit van foto’s met pocket- en telefooncamera’s is veelal laag, maar dat doet niet persé af aan de zeggingskracht.
Na de vorige aflevering PEEPING ging ook dit nummer van foam magazine weer over zaken waar ik mee bezig ben, vandaar de titel van deze post.
Weer een woord geleerd. Ik wam het tegen op de site van Reineke Otten, www.urbandailylife.com. “Streetology is a way to visually extract and analyse the city.” Altijd leuk om te ontdekken dat er een term is om je eigen activiteiten te benoemen.
Een nieuwe foto voor de categorie Urban. Voor het eerst overwoog ik kort of ik iets aan de rangschikking zou veranderen. Ik had dat tot nu toe niet gedaan en zelfs niet overwogen. De serie toont composities op straat, fotogeniek afval. Op zich maakt het niets uit of ik er wel of niets iets aan verander. Maar waarom zou ik? Het is een vreemd tafereel. Grafdoos, bed, stilleven? Hoe is het daar gekomen? Is alles door één persoon neergezet?
Vertellende tentoonstellingen zijn saai. Dat bedacht ik tijdens mijn bezoek aan anti-beeld in Arti. Te zien zijn Sadam op sterk water en andere beelden met een boodschap. Sommige werken zijn op zich goed, maar in deze context wordt het saai en banaal. Ik ben momenteel ‘Is dit een mens” van Primo Levi, over Auschwitz, aan het lezen en dan zou dit me moeten schokken?
Ik heb in dit blog al vaker mijn twijfels geuit over de vele exposities ‘met een verhaal’ die er de afgelopen jaren te zien zijn. Beeldende kunst gaat om beeld en ervaren. De inhoud van kunst vormt zich in het hoofd van de beschouwer. Met moralistische, belerende tentoonstellingen werkt dat niet. Er gebeurt dan niets. Lopend op straat valt er meer te beleven.
Ik las dat De Rijksacademie een nieuwe financiële peiler onder haar werk geplaatst heeft: een fonds dat gevuld wordt door de veiling van kunstwerken van oud-deelnemers en (oud-)begeleiders. Daar zitten veel succesvolle kunstenaars bij en de eerste veiling op 1 juni dit jaar bracht ruim 1 miljoen euro op. Serieus bedrag. En ik vind het een heel goed initiatief. Kunstenaars die bijdragen aan de ontwikkeling van andere kunstenaars.
Grote doden was de oorspronkelijke titel. Ik las zojuist dat tijdens mijn verblijf in Japan Louise Bourgeois overleden is. Ze werd 98 en was nog steeds actief als kunstenaar. Twee jaar geleden zag ik nog een overzichtstentoonstelling in het Guggenheim New York. Daar zag ik dat het meest recente werk tot het beste uit haar carriëre behoorde. Naast grote installaties die door assistenten vervaardigd werden, waren het juist de kleine handwerken die indruk maakten. Kwetsbaar en krachtig tegelijk, zoals al haar werk en waarschijnlijk zoals zij zelf was.
Een andere favoriet, Sigmar Polke, is anderhalve week geleden ook overleden. Eén van de grootste naoorlogse kunstenaars maar nieuws was het nauwelijks. Eén kort stuk op het weblog van de NRC.
Lang geleden zag ik een retrospectieve van hem in Parijs. Ik had daar gemengde gevoelens bij. Een enkel werk maakte grote indruk, het overgrote deel irriteerde me. Maar het bleef wel in mijn hoofd. Bij terugkomst uit Parijs stond er een grote recensie van Anna Tilroe in de krant. Zij was enthousiast en schreef een helder vertoog. Boeiend om te lezen, maar het overtuigde me niet. Pas een paar jaar later, toen ik reproducties van een paar vroege werken zag en daar hard om moest lachen, vond ik toegang tot zijn werk.
De laatste jaren heb ik zijn werk te weinig gezien. Ik hoop dat er als troost eindelijk een oeuvre catalogus van zijn werk komt. Dan kan ik zijn werk ook vergelijken met Thomas Pynchon, de amerikaanse schrijver wiens thematiek en werkwijze overeenkomsten vertoond met dat van Polke.
Het is al jaren één van mijn favoriete muziekstijlen: Japanse noise. Een bak geluid waar toch structuur in zit. In Japan ontdekte ik waar het vandaan komt. Lopend in een winkelstraat in Tokio komt de herrie plots naar buiten als de deuren van een Pachinko hal opengaan. In andere steden zal zich dit vaak herhalen.
Pachinko machines zijn verticale flipperbakken/gokapparaten. Ze staan in rijen naast elkaar en maken veel herrie. Het geluid in zo’n hal is oorverdovend. Toch zitten er heel veel mensen rustig te spelen, urenlang.
Hieronder een opname in één van de ontelbare pachinkohallen in Osaka.
pachinko
Ik las in Japan romans van Yasunari Kawabata, Taichi Yamada, Banana Yoshimoto en Kenzaburo Oë.
“De knoppen breken” van Oë maakt de meeste indruk. Over een groep kinderen van een tuchtschool die tijdens de tweede wereldoorlog geëvacueerd worden naar en opgesloten in een bergdorp. Een verschrikkelijk verhaal van grote schoonheid. Het leest als een filmscenario. Je ziet de jongens, het landschap, de modder en sneeuw. Je voelt de kou, honger, ellende en pijn. De acteurs zijn allen indrukwekkend.
In de serie urban twee foto’s van huishoudens in Tokio. Het betreft de bezittingen van daklozen. De eerste dag van de vakantie kwamen we al een plein in en park tegen waar met een dekzeil afgedekte spullen stonden. Door het kookgerei twijfelde ik eerst nog even of het soms gesloten eetkramen waren. De onaangename lucht gaf aan dat dit niet zo was. Elders op het parkplein waren een paar bewoners thuis.
Deze foto’s zijn genomen in de buurt van het Tokyo National Museum. Ik vermoed dat de notebook neergelegd is door een passant. Dikke kans dat die daar blijft liggen tot de nieuwe eigenaar thuis komt.
Vrijdagavond zag ik van T.+ Bernadette van dans-/performancegroep T.R.A.S.H. in het Vondelpark openluchttheater. Gespeeld door Lucie Petrusová en Guilherme Miotto met Jacqueline Hamelink op cello. T.R.A.S.H. laat zien dat dans bewegen is en dat je er verhalen in kunt vertellen. Klinkt als een open deur. Het is heftig, intens, expressief en liefdevol. De spelers zijn moedig en storten zich vol overgave in de voorstelling. Op hun site kun je meer over de voorstelling lezen.
Na afloop werd er aangekondigd dat er 6 augustus nog een voorstelling is. ‘Fijn, dan ga ik weer’ dacht ik direct. Dat is één van de sterke punten van dit gezelschap: je kunt de voorstellingen meermaals genieten. Gaat dat zien.